Davranışsal Finans Nedir ?

6 Aralık 2021, Pazartesi

ALB Blog

Davranışsal iktisadın alt alanı olan davranışsal finans, yatırımcıların yatırım yaparken aldığı kararlarda bilimsel gerçekler ve teknik analizleri dikkate almadığı rasyonaliteden saptığı durumları ifade eder. Bu yazımızda sizlere davranışsal finans nedir ? Davranışsal finans eğilimleri ve davranışsal finansın yatırımcı kararlarına etkisinden bahsedeceğiz.

İktisat bilimi bireyleri rasyonel olarak kabul eder. Bu bağlamda da bireyler kendi çıkarlarını korur ve akılcı davranır. Bu bireyler kendisi için en uygun ürünü en iyi kalitede ve ucuz fiyattan alır. Davranışsal finansta ise yatırımcılar karar alırken sadece matematik ve istatistikten etkilenmez, psikolojik ve sosyolojik faktörlerden de etkilenir. Bu yönüyle de iktisat biliminin rasyonel birey tanımlamasının dışına çıkarak “sınırlı rasyonel birey” kavramına bürünür.

Bu modelin ortaya çıkış nedeni ve geleneksel finanstan ayıran noktası ise rasyonel modelin yeterli açıklamada bulunamadığı yatırımcı davranışlarını ve pazar anomalilerini açıklamaktır. Bu teorinin temel prensibi insanların kar elde etme durumu söz konusu olduğunda rasyonaliteden uzaklaşmasıdır. Bu risk ve belirsizlik koşullarında bireylerde aşırı güven, kadercilik ve ortaklaşa hareket etme güdüleri görülmektedir.

Davranışsal Finans Eğilimleri

Hirsleifer’ın yapmış olduğu bir çalışmaya göre karar verme sürecinde yapılan hataları dört neden çerçevesinde inceleyebiliriz. Bunlar: Kendini kandırma eğilimi, bilişsel eğilimler, duygusal eğilimler ve sosyal eğilimlerdir.

1.Kendini Kandırma Eğilimi

Geçmişte yaptıkları hataları fark edemeyen bireylerin finansal piyasalardaki yatırımlarında kendilerini kandırdıklarını böylece de geçmiş hatalarından ders alamadıklarını açıklar. Bu durumda insanlarda aşırı iyimserlik, aşırı güven ve bildiğini düşünme eğilimleri ortaya çıkarır.

2. Bilişsel Eğilimler

Karar verme ve problem çözme durumlarını basitleştiren bilişsel eğilimler bireylere zamandan tasarruf etme gibi kolaylıklar sağlar. Fakat bireyin yatırım sürecinde bilişsel eğilimleri gerektiği gibi kullanamaması sonucu hata yapma olasılığı artar. Bilişsel eğilim türlerinin en sık rastlananları ise şöyledir: Temsil etme eğilimi, çerçeveleme eğilimi, demirleme eğilimi, kayıptan kaçınma eğilimi, bilişsel çatışma, doğrulama eğilimi, tutuculuk eğilimi

Kayıptan Kaçınmaya örnek verecek olursak yatırımcılar bu durumda kazanç elde etmekten ziyade kayıptan kaçınma arzusuna sahiptir. Bu da yatırımcının riskten kaçınmasına neden olur. Kaybetmenin verdiği acı kazancın verdiği tatmin duygusundan daha fazladır. Şöyle ki 100 TL kaybetmek 100 TL kazanmaktan daha çok acı verir.

3.Duygusal Eğilimler

Duygusal eğilimler duygusal faktörlerin bireylerin karar almalarında bozukluğa neden olduğu durumları ifade eder. Bu durumda pozitif etkisi olan bir olay negatif de algılanabilmektedir. Duygusal eğilimler bireylerde kendini kontrol etme eksikliği, belirsizlikten kaçınma eğilimi, hayal kırıklığından kaçınma ve pişmanlıktan kaçınma gibi durumları meydana getirir.

4.Sosyal Eğilimler

Bu eğilimler toplum ve toplum içindeki grupların birbirinden bağımsız olarak sergilediği durumları ifade eder. Sosyal bir varlık olan insan toplumla sürekli bir iletişim halindedir. Bu nedenle bir toplumun ya da grubun sergilediği davranışların, fikirlerin ve tutumların bireyleri yatırım kararlarında etkilediği görülmüştür. Bu tür sosyal eğilimlere sürü davranışı ve bilgi çağlayanı etkisi diyebiliriz.

Yapılan araştırmalara göre gerçek hayatta bireyler yatırım kararlarında rasyonel olmak, riskten kaçınmak ve yatırımlarını çeşitlendirmek ister. Fakat bunu uygulamakta aynı istikrarı sergileyemezler. Bu yazımızda sizlere davranışsal finans nedir, davranışsal finans eğilimleri ve davranışsal finansın yatırımcıların yatırım kararlarının üzerinde nasıl bir etkisi olduğundan bahsettik.

Forex piyasasındaki risklerinizi ölçmek için sizin için hazırladığımız “Forex’te Riskler Nelerdir?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.