Finansal piyasalarda işlem gören her ürünün (emtia, döviz çifti, hisse senedi vs.) geçmişte sergilediği fiyat hareketleri vardır. Bu fiyat hareketleri rastgele oluşmuş gibi gözükse de o dönemde fiyatları etkileyebilecek bütün faktörler, bu hareketlerin gelişmesine sebep olmuştur. Aynı zamanda gelecek dönemde gerçekleşmesi beklenen bazı gelişmeler de fiyatlara dahil olabilmektedir. Bütün bu gerçekleşmeler ve beklentiler, milyonlarca yatırımcının alım ve satım işlemleri sonrasında grafikleri de oluşturmaktadır. Forex ve hisse senedi işlem platformları üzerinden, bu grafiklere ulaşmak mümkündür.
Grafiklerin başlıca temel özellikleri:
- Grafikler, geçmişte oluşan fiyat hareketlerini gösterirler.
- Gelecek dönem fiyatlamaları için ise sadece “beklenti” fiyatlamasını içerebilirler.
- Fiyatların bir bakışta, nereden nereye geldiğini bilmek için bu grafiklere bakılır.
- Tek başına grafikler, piyasalarda işlem yapmak için net bir sinyal vermezler. Ancak piyasaların okunması için grafikler olmazsa olmaz bir öneme sahiptir.
- Oluşmakta olan bir grafik formasyonu varsa (omuz-baş-omuz, kama-takoz, fincan-kulp, ikili dip, ikili tepe vs.) bu formasyonlar grafikler üzerinden görülebilir.
- Grafikler üzerinde destek ve direnç çizgileri oluşturularak, gerçekleşmiş ve devam etmekte olan trendler anlaşılabilir.
- Bir fiyat; düşen, yükselen ya da yatay bir trende hareket edebilir. Bunlar da grafikler üzerinde görülebilir ve işlem tercihleri grafiklerdeki trendlere göre şekillenebilir.
- Grafikler, teknik analizde sıklıkla kullanılan 5, 22, 50 100, 200 günlük gibi hareketli ortalamalar ile birlikte de bakılmakta ve trendler için bir fikir verebilmektedir.
- Grafikleri yorumlarken; MACD, RSI, Stocastik, Fibonacci Seviyeleri, Bollinger Bantları gibi indikatörler de sıklıkla kullanılabilir.
Teknik analizde yaygın olarak kullanılan 3 grafik türü vardır:
- Çizgi Grafik
- Çubuk (OHLC) Grafik
- Mum Grafik
Forex Grafik Türleri Nasıl Okunmalıdır?
1. ÇİZGİ GRAFİK NEDİR? NASIL OKUNMALIDIR?
- Bir finansal ürünün sadece kapanış fiyatlarının birleştirilmesiyle ortaya çıkan grafiklere “çizgi grafik” denir.
- Bu çizgiler, oluşan fiyatlara göre yukarı, aşağı ya da yatay olarak hareket etmektedir.
- En kolay grafik türüdür. Bir bakışta fiyatların nasıl bir trend içerisinde olduğu anlaşılabilir.
- Çizgi grafikler, bir döviz çifti ya da emtianın genel yönü hakkında fikir vermekle birlikte, günlük olarak gerçekleşen düşük seviyeleri göstermezler.
- Günlük volatilitenin yüksek olduğu zamanlar, çizgi grafikler üzerinden anlaşılamaz.
- Bazen finansal enstrümanların hareketleri, ‘sütun grafik’ olarak bilinen yöntemle de gösterilir. Bu yöntem yayığı olarak kullanılmaz nacak çizgi grafiğe en çok benzeyen yöntemdir. Her bir gün için bir sütun oluşur ve sütunların yüksekliği, fiyatlarını gelişimi hakkında bilgi verir.
2. ÇUBUK GRAFİK NEDİR? NASIL OKUNMALIDIR?
- Adından da anlaşılacağı üzere çubuk grafiklerde her bir dönem (saat, gün, hafta, ay, yıl), dikey bir çizgiden oluşur. Ve bu çizgilerin arka arkaya gelmesiyle birlikte grafikler meydana gelir.
- ‘Çizgi’ grafiklere göre ‘çubuk’ daha karışık bir yapıya sahiptir.
- Her bir günü temsil eden çubuk grafiğin başladığı yer “gün içi en düşük fiyatı” ve bittiği yer ise gün içi en yüksek fiyatı” gösterir.
- Aynı zamanda çubuklar üzerinde sola ve sağa doğru ilerleyen yatay çizgiler de bulunmaktadır. Sol çizgi, günlük açılış fiyatını, sağ çizgi ise günlük kapanış fiyatını temsil etmektedir.
- Her bir grafik çizgisi, değer kaybı ya da artışına bağlı olarak kırmızı ya da yeşil olabilir.
- Renksiz siyah çizgiler, fiyatlarda açılış ve kapanış fiyatının aynı olduğuna işaret eder.
3. MUM GRAFİK NEDİR? NASIL OKUNMALIDIR?
- Adından anlaşılacağı gibi mum grafiklerde her bir dönem (saat, gün, hafta, ay, yıl), mum görünümünde dikey çizgilerden oluşur. Bu mum çubukların arka arkaya gelmesiyle fiyat grafiği de ortaya çıkmaktadır.
- ‘Çubuk’ grafiklerde yer alan açılış, kapanış, gün içi yüksek ve gün içi düşük fiyat seviyeleri, mum grafiklerde de “bir mum şeklinde” yer almaktadır.
- Bir adet mum grafiğin başladığı yer gün içi en düşük ve bittiği yer gün içi en yüksek seviyeyi ifade eder.
- Mum grafiklerde ayrıca gövde kısmı da yer almaktadır. Bu gövdenin alt kısmı açılış ve üst kısmı da kapanış fiyatını temsil eder.
- Zaman zaman mum grafiklerin gövdesi, gün içi düşük ya da gün içi yüksek seviye ile aynı yerde oluşabilir.
- Bir mum grafik, başlı başına bir gövdeden de meydana gelebilir. Bu durumda gövdenin başladığı yer aynı zamanda en düşük fiyatı ve bittiği yer de de yine en yüksek fiyatı temsil eder.
Forex Grafik Türlerinin Püf Noktaları Nelerdir?
Çizgi Grafiklerin Püf Noktaları
- Fiyatların yönü hakkında genel bir fotoğrafı görmek için çizgi grafiklere bakılabilir.
- Son kapanış fiyatı ve önceki kapanışlara göre fiyatlarını seyri, çizgi grafikler üzerinden görülebilir.
Çubuk Grafiklerin Püf Noktaları
- Çubuk grafiklerde; her bir dönemi (saati, günü, haftayı, ayı) temsil eden çubukların uzunluğu farklıdır.
- Bu çubukların boyu uzadıkça, gün (veya seçilen periyot) içerisinde de en düşük ve en yüksek fiyat farkı yükseliyor demektir. Dolayısıyla bu durum, piyasada hareketlerin sertleştiğine ve volatilitenin yüksek seyrettiğine işaret eder.
- Çubuk boylarının uzun seyrettiği volatilitesi yüksek günler; yatırımcı tarafından zarar kesme, kâr alma ya da yeni pozisyon açma anlamında da daha yakından ve dikkatle takip edilmelidir.
- Eğer çubuk boyları kısalıyorsa, daha stabil ve sakin bir piyasanın da işaretçisi olabilir. Kısa çubuk boyları piyasada oynaklığın da düşüyor olmasına işaret eder.
Mum Grafiklerin Püf Noktaları
- Mum grafiklerde her bir mum, bir renkten oluşur.
- Bu renkler kişisel tercihlere göre “siyah-beyaz” ya da “kırmızı-yeşil” olabilir.
- Siyah (kırmızı) mumlar; o günkü işlemlerin düşüşle tamamlandığına işaret eder.
- Beyaz (yeşil) mumlar; günlük işlemlerin yükselişle bittiğini gösterir.
- Tıpkı çizgi grafiklerde olduğu gibi “mum boyları uzadıkça” piyasalarda da volatilite artıyor demektir.
- Beyaz uzun mumlar hızlı yükseliş ve siyah uzun mumlar ise hızlı düşüşlere işaret eder.
- Dolayısıyla uzun mum oluşumları sırasında muhtemel bir zarar kes, kâr al veya yeni pozisyon açma işlemleri için takipte kalınmalıdır.
- Mum çubuk boyları kısaldıkça da “daha yatay bir piyasa” izlenebilir.
Tekli Mum Çubuk Formasyonları:
Mum çubuklarda gövdenin nerede oluştuğu çok önemlidir. Her bir mum gövdesinin yeri, piyasa psikolojisi ve fiyatların yönü hakkında önemli ipuçları verebilir. Gövdelerin oluştuğu yerler farklı bir formasyona işaret eder. Genel olarak 4 adet “tekil” mum vardır. Bunları kısaca şöyle açıklayabiliriz:
1. Tipik (klasik) Mum:
- Bu mumlarda gövde tam ortada bulunur ve genellikle fitillerden daha uzun oluşur.
- Gün içi yüksek ve düşük seviyeler, gövdenin üzerine ve aşağısına doğru çizgi olarak görülür.
- Ortada yer alan gövdenin rengi yeşil ise fiyatlar yükselerek kapanmış demektir.
- Gövde rengi kırmızı ise o işlem gününde fiyat düşüşü gerçekleşmiştir.
- Tipik mumlar, tıpkı gerçek hayattaki mum gibi de oluşabilir. Yani tabanı düz ve sadece üst kısımda fitil görünümü olabilir. Bu tarz tipik mumlarda, fiyatların “en düşük” ve “açılış” seviyesi aynı yerde oluşmuş demektir.
2. Marubozu Mum:
- Bu mum çubuklar tamamen gövdeden oluşur ve fitil kısımları bulunmaz.
- Gün içi en düşük ve en yüksek seviyeler, aynı zamanda açılış ve kapanış seviyelerine de işaret eder.
- Marubozu Mumlar, genellikle uzun bir yapıda oluşur ve hızlı yükseliş ya da düşüşlerin simgesi olur.
- Eğer marubozu mum yeşil ise piyasada güçlü bir alış, kırmızı ise güçlü bir satış var demektir.
- Bu oluşumlar sert hareketlere işaret ettiğinden; kırmızı marubozu “uzun” pozisyonlar için ve yeşil marubozu da “kısa” pozisyonlar için risk barındırır. Bu sebeple açık pozisyonlar için “zarar kes” işlemi gerektirebilir.
- Aynı şekilde marubuzu, eğer bir düşüş trendinin sonlarında “yeşil” olarak ya da bir yükseliş trendinin sonlarında “kırmızı” olarak oluşuyorsa; bu oluşum, bir trend dönüşümünün de habercisi olabilir.
- Piyasa yapıcılar özellikle arka arkaya gelebilecek “marubozu” oluşumları sırasında alış ve satış işlemleri yoluyla fiyat kotasyonu ayarlamalarına gidebilirler.
3. Doji Mum:
- Doji mum çubuklarda gövde boyu ya çok kısadır ya da gövde oluşmamaktadır.
- Dolayısıyla piyasada açılış ve kapanış fiyatının birbirine çok yakın ya da aynı seviyede olduğunu gösterir.
- Buna karşılık her bir doji, mumun farklı bölgesinde yer alabilir.
- Genel anlamda ortada oluşan bir doji, piyasada kararsızlığa ve belirsizliğe işaret edebilir.
- Aşağıda oluşan bir doji, yükseliş için isteksizliğin habercisi olabilir.
- Yukarıda oluşan bir doji ise, düşüş için isteksizliğin bir göstergesi olarak algılanabilir.
4. Çekiç Mumu:
- Çekiç mumda gövde, adından da anlaşılacağı gibi gövde boyunun üstünde ya da altında, çekiç görünümü olacak şekilde oluşmaktadır.
- Çekiç gövdesi, çubuk boyunun 3’te 1’i ya da 4’te 1’ine denk gelebilir.
- Çekiç gövde yukarıda oluşuyorsa alım iştahına, aşağıda oluşuyorsa (ters çekiç) satış baskısına işaret edebilir.
- Ancak yukarıda “kırmızı” çekiç ve aşağıda “yeşil” çekiç de oluşabilir.
- Dolayısıyla tek bir çekiç oluşumu, başlı başına “kararsızlık göstergesi” olabilir.
- Bir önceki gün ve bir sonraki gün gerçekleşecek oluşumlarla beraber değerlendirilmesi gerekmektedir.
Forex Grafik Türlerinin Kendi İçlerinde Ne Gibi Avantajları Bulunur?
Çizgi Grafikler
- İşlem yapmak için en riskli grafiklerdir.
- Bu grafikler sadece bir bakışta genel bir trend görünümü sunarlar.
- Hızlıca fiyat bilgisi alma avantajı da sağlarlar.
Çubuk Grafikler
- İşlem yapmak için daha ideal ip uçları sunabilir.
- Gün içi düşük ve yüksek seviyeler de bu grafikler üzerinden görülebilir.
- Böylece destek ve dirençler anlamında daha net bir tablo avantajı sunarlar.
Mum Grafikler
- En avantajlı ve en yaygın kullanılan grafiklerdir.
- Mumların yeşil veya kırmızı olması, onların çok kolay yorumlanması avantajını sağlar.
- Bu mumların rengi ve oluşumu, piyasa psikolojisi ve gelecek dönem tahminleri açısından da çok daha fazla anlam ifade edebilir.
