Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan yılın 3.çeyreğine ilişkin GSYH datasına göre, ülke ekonomisi ilgili dönemde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 5,9 ile piyasa beklentisinin üzerinde büyüdü. Piyasa beklentisi, yılın 3.çeyreğinde bir önceki yılın eş dönemine kıyasla yüzde 5,3 ve kurum beklentimiz yüzde 6,2 büyüme performansı gerçekleşebileceği yönündeydi. Ülke ekonomisi yılın 3.çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla piyasa beklentilerinin altında yüzde 0,3 performans gösterdi. Çeyreklik bazda değişime bakıldığında, piyasa beklentisi yüzde 1,0 ve kurum beklentimiz yüzde 0,9 büyüme gerçekleşebileceği yönündeydi.
Açıklanan verinin detaylarını incelediğimizde, 2023 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yıla göre inşaat yüzde 8,1, sanayi yüzde 5,7, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 5,1, hizmetler yüzde 4,3 ve tarım sektörü %0,3 artarken, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri %2,5 küçüldü. Ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar ise %16,5 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, yılın 3.çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 büyüdü. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2023 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,1 artış gösterdi.
Üretim yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla tahmini, 2023 yılının üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 79,8 artarak 7 trilyon 681 milyar 432 milyon TL oldu. GSYH'nin üçüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 295 milyar 815 milyon olarak gerçekleşti. Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2023 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11,2, Kamu nihai tüketim harcamaları yüzde 5,3 ve gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 14,7 artış gösterdi. 2023 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre mal ve hizmet ithalatı, yüzde 14,5 ve ihracatı ise yüzde 1,1 arttı.
Grafik-1: GSYH Değişim Oranları (%)
Grafik-2: GSYH ve Bileşenleri (%)
Değerlendirme;
Yılın 3.çeyreğine ilişkin açıklanan büyüme verisi yıllık bazda piyasa beklentilerinin üzerinde bir performans gösterirken, çeyreklik bazda beklentilere göre daha zayıf görünüm sergiledi. Ekonomi yönetimi tarafından uygulamaya alınan sıkılaşma politikalarının, gecikmeli yansımalarının büyüme verisi üzerinde ilgili dönemde etkili olduğu kanaatindeyiz. Merkez bankalarının faiz oranlarında yaptıkları değişikliklerin, makroekonomik göstergeler üzerinde etkilerinin gecikmeli yansıdığı bilinmektedir. Bu bağlamda, büyüme kompozisyonu içerisinde önemli bir ağırlığa sahip hane halkı tüketiminin yılın 3.çeyreğinde yüzde 11,2 ile bir önceki çeyreğe görece ivme kaybederek artış gösterdiği söylenebilir. Açıklanan 3.çeyrek büyüme verisinde, iç talebin artış hızında yaşanan ivme kaybına rağmen büyüme tarafında itici bir güç olmaya devam ettiğini görmekteyiz. Hane halkı tüketimi yılın 2.çeyreğinde yüzde 15,4 artış göstermişti. Açıklanan, büyüme kompozisyonu içerisinde yatırımların arttığı görülmektedir. Yıllık bazda bakıldığında, inşaat yatırımlarında yüzde 7,9 ve makine-teçhizat yatırımlarında yüzde % 23,7 düzeyinde artış kaydedildi. Açıklanan, büyüme verisine, hane halkı tüketimi, yatırımlar ve kamu harcamaları olumlu katkı yaparken, stoklar ve net ticaret dengesinin olumsuz yansımaları görülüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yılın son çeyreğine ilişkin GSYH verisini 29 Şubat 2024 tarihinde açıklaması bekleniliyor.
Kaynaklar: TÜİK ve Bloomberg veri terminali
