22 Eylül 2023
Hisse senedi, şirketlerin ortaklarına şirket sermayesindeki paylarını kanıtlamak için verdikleri evraktır. Hisse Senetleri ile ilgili her türlü yasal düzenleme Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanununu tarafından yapılır. Türk Ticaret Kanunu’na göre hisse senedi eşit paylara bölünen şirket ana sermayesinin en küçük birimini ifade eder. Hisse senedi sahibi kişiye şirketin sermayesindeki payı oranında şirkete ortak olma, kar payı alma, yönetime katılma ve oy hakkı verir. Hisse senetlerine ilişkin haklar ve yükümlülükler ile hisse senedi ihracına ilişkin şartlar Türk Ticaret Kanunu’nun çeşitli maddeleri göre yapılır. Anonim Şirketler, Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler gibi sermaye şirketleri ile Merkez Bankası gibi özel kanunla kurulan şirketlerin hisse senedi çıkarma hakkına sahiptir. Sermaye şirketlerinin hisse senedi çıkarabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulundan talepte bulunmaları gerekir. En eski ve en popüler yatırım araçlarından biri olan hisse senetleri şirketler tarafından kaynak sağlamak amacıyla uygulanır.
Kağıda basılı şekilde sunulan hisse senetlerine, hisse kağıdı adı verilir. Fiziksel hisse senetlerinin, çalınma veya kaybolma gibi çeşitli riskler taşıdıkları için dijital ortamda kayıt altına alınmaya başlanmasıyla birlikte kağıda basılı hisse senedi piyasalardan kaldırılmıştır. Fakat, hisse senetlerine atıfta bulunurken kağıt veya hisse kağıdı terimi hala kullanılmaktadır. Türkiye’de 2005 yılından itibaren hisse senetlerinde kaydi sisteme geçildi ve kağıda basılı hisse senetleri yatırımcılarının adına açılan hesaplara uygulanmaya başlandı. Bu tarihten sonra, yatırımcılara ellerindeki fiziksel yani kağıda basılı hisse senetlerini Merkezi Kayıt Kuruluşuna kaydettirmek için 2012 yılının sonuna kadar süre tanındı. Yatırımcıların ellerindeki tüm hamiline ve nama yazılı fiziksel hisse senetlerini MKK’ya kaydettirmeleri zorunlu kılındı. 2013 yılından itibaren fiziksel hisse senetleri geçerliliğini kaybetti.
Bilanço, şirketin genel durumunu tüm hatlarıyla ortaya çıkaran finansal bir tablodur. Şirketler yılın belirli dönemlerinde mali durumlarını gözlemleyebilmek ve buna göre ileriye dönük planlar yapabilmek için bu tabloyu hazırlarlar. Şirketin finansal anlamda fotoğrafının çekildiği bilançolar şirket faaliyetlerinin planlamasının yanı sıra şirkete yatırım yapmak isteyen yatırımcılar açısından büyük önem arz eder. Bilanço muhasebe alanında kullanılan, bir şirketin belirli bir dönemdeki alacaklarını ve borçlarını raporlamaya yarayan finansal tablolar ile oluşturulur. Bilanço ile şirketin ilgili dönemde gerçekleştirdiği ekonomik hareketler detaylı bir şekilde görülebilir. Öte yandan, şirketin mevcut mali durumunun incelenmesi söz konusudur. Böylece, şirketin ekonomik anlamda güçlü ve zayıf yönleri tespit edilerek ileriye dönük adımlar atılabilir. Bilanço şirketin mali performansını ortaya koyarak geleceğe yönelik doğru kararlar alınmasını sağlar. Bu yüzden, doğru bir bilanço analizi yapılması çok önemlidir.
Finansal tabloların doğru bir şekilde analizinin yapılabilmesi için bilanço ve gelir tablosunun bir bütün olarak uygulanması gerekir. Gelir tablosu, bir şirketin belirli bir zaman aralığındaki gelir ve gider kalemlerinin nasıl yapıldığını ortaya çıkarır. Bilanço, çıkarıldığı güne ait varlık ve borçları gösterirken gelir tablosu bilançonun haricinde, çıkarıldığı dönem boyunca oluşan gelir ve giderleri göstermektedir. Gelir tabloları, yıl sonunda sıfırlanır ve baştan oluşturulur. Gelir tablosu sayesinde işletmenin kar ve zarar durumu sayısal verilerle gösterilir. Gelir tablosunu oluşturan kalemler şunlardır:
Satılan Mal ve Hizmet Maliyeti: Üretim için yapılan her türlü gider kalemini oluşturur.
Brüt Kâr ve Zarar: Satılan mal ve hizmet maliyeti düşüldüğünde brüt kâr ve zarar ortaya çıkarır.
Faaliyet Kârı ve Zararı: Brüt kârdan; ürünü satışa hazırlamak için katlanılan her türlü pazarlama, danışmanlık, AR-GE ve personel giderlerini içerir.
Diğer Olağan Gelir ve Giderler: Faiz gelirleri, kur farkı gelirleri, temettü gelirleri, menkul kıymetlerin satışından elde edilen gelirler diğer olağan gelirler kalemini oluşturur.
Olağandışı Gelir ve Giderler: Sürekliliği olmayan ve duruma bağlı gelişen, işletmenin ana faaliyet konusunun dışında olan gelir ve giderlerdir.
Finansman Giderleri: İşletmenin kullanmış olduğu kredilerden kaynaklı faiz ve komisyon giderleridir.
Vergi Öncesi Kâr: Faaliyet karına, olağandışı gelir ve giderler ile olağan gelir ve giderler kalemlerinin eklenmesiyle ortaya çıkar.
Vergi Tutarı: Vergi öncesi kâr üzerinden hesaplanan vergi tutarıdır.
Net Kâr ve Zarar: Vergi öncesi kârdan, vergi tutarı düşüldüğünde net dönem kâr ve zarar elde edilir.
Destek ve direnç seviyeleri, belirli bir zaman diliminde analizini gerçekleştirdiğimiz finansal enstrümana ait fiyatın daha önce ulaştığı seviyeleri ortaya çıkarır. Güncel fiyatın altında kalan ve finansal enstrümanın daha önce test etmiş olduğu seviyeler destek seviyeleri olurken üstünde kalan seviyeler ise direnç seviyelerini oluşturur. Destek ve direnç seviyelerini gösteren sayılar her zaman kesin olmayabilir, bu seviyelere sayı değil de bölge olarak bakılmalıdır. Destek ve direnç seviyelerini kullanmak için temel yatırım yöntemi, yükseliş trendlerinde ya da fiyatların yükseldiği aralıklara yakın destek noktalarında alım yapmak ve düşüş trendlerinde veya fiyatların düştüğü direnç seviyelerinin olduğu noktalarda satış uygulanmaktadır.
Destek seviyeleri; teknik analiz yaparken incelediğimiz zaman aralığında düşüşte olan bir yatırım aracı için satıcıların isteksiz olduğu, alıcıların ise ilgili seviyeden yatırım aracını almaya istekli olduğu ivmeleri ifade eder. Aslında bu seviyeler, henüz bu seviyeleri kırmadan önce direnç görevi gören seviyeleri simgeler. Bununla birlikte, zamanda fiyat belirli bir zaman dilimi içerisinde bu seviyeye ne kadar sık uğramışsa destek seviyesi de o kadar güçlü olur. Bir destek seviyesinin gücü, fiyatın olası düşüşlerde o noktada ne kadar zorlanacağı ifadesini de ortaya çıkarır. Bundan dolayı, teknik bir grafikte fiyatın pek çok kez uğramış olduğu güçlü bir destek seviyesi görürseniz olası bir düşüş ihtimalinde fiyatın o destek seviyesine geleceği sonucuna varırsınız.
Direnç seviyeleri; fiyatı yükselmekte olan bir yatırım aracı için yükselişin yavaşladığı, alıcıların isteksiz, satıcıların ise daha istekli olduğunu ifade eder. Bir teknik grafikte direnç seviyeleri, bize fiyat hareketinin zorlanacağı seviyeler konusunda veriler sağlar. Bununla birlikte, fiyatın daha önce çok kez ulaştığı ve yeniden ulaşabileceği seviyeler olarak da değerlendirilir. Aynı destek seviyeleri gibi direnç seviyelerinde de fiyatın pek çok kez uğramış olduğu direnç seviyesi güçlü bir direnç seviyesidir ve yükselişin bu seviyeye kadar olacağı ve bu seviyede zorlanabileceğini gösterir. Güçlü bir direnç seviyesinin kırılması ise hisse fiyatının yükselişi olarak değerlendirilebilir.
Ekonomiyi derinden etkileyen makroekonomik veriler, parasal kaynaklı her şeyi etkiler. Bundan dolayı, piyasalarda dalgalanmalar meydana gelir. Genel anlamda, faiz, enflasyon, tarım dışı istihdam, işsizlik oranları, tüketici fiyat endeksi, üretici fiyat endeksi, perakende satışlar, endüstriyel üretim ve gayri safi yurt içi milli hasıla gibi etkenler, yatırım araçlarının değerinin yükselmesine ve düşmesine neden olan etmenler arasında gösterilebilir. Bunun yanı sıra, piyasayı etkileyen olaylar ve gelişmeler vardır. Bunlar; ülkeler arası anlaşmazlıklar, önemli kişilerin ve merkez bankalarının açıklamaları, savaşlar, doğal afetler gibi çoğaltabilecek etmenlerdir. Tüm bunlar, direkt olarak trend eğilim yönünün değişmesini sağlar. Aynı anda, ayı ve boğa piyasası hakkında da fikir verirler.
