Opsiyon Ne Demek?

17 Ekim 2022

Finansal piyasalarda işlem gören ve yatırımcılara farklı bir risk ve getiri alternatifi sunan yatırım enstrümanları arasında “opsiyon” da yer almaktadır. Farklı alternatif arayışında olan yatırımcılar sıklıkla “Opsiyon ne demek?” sorusunun cevabını arar. Bu yazımızda, örneklerle opsiyon konusunda bilgiler vermeye çalışacağız.
Günlük hayatta, aslında birçok alışveriş sırasında “fiyatı opsiyonlamak” tabiri ve seçeneği ile karşı karşıya kalırız. Örnek vermek gerekirse;

- Bu anlamda en yaygın kullanım, uçak bileti alışverişlerinde yaşanmaktadır.
- Bilindiği üzere uçak biletleri, planlanan seyahat tarihinden ne kadar önce alınırsa, o kadar fiyat avantajı sağlamaktadır. Yani ucuza alınırlar.
- Ancak ne var ki uzun süreli seyahat planları yapmak, sağlık problemleri başta olmak üzere, çeşitli muhtemel risklerin gerçekleşmesi halinde, seyahatin de iptal edilmesine sebep olabilir.
- Bu riskin varlığı, çok zaman seyahat planlarını etkiler. Bilet alırken de kararsız kalınır.
- İşte bu gibi durumlarda ucuz bilet fiyatının sabitlenmesi için uçak firmaları seçenekler sunar. Belli ama cüzi bir miktar ödeyerek, bundan haftalar sonraki uçuş için ucuz bilet fiyatını sabitleme imkanı verir.
- Ayrıca ikinci bir seçenek de şöyle işler: Hava yolu şirketi, kendi tarafından belirlenen bir zaman dilimine kadar, biletin, söz konusu fiyattan satın alınma hakkını yolcuya verir. Şayet yolcu bu hakkı o süre içinde kullanmazsa, yani o süre içinde biletini satın almazsa, rezervasyonu da iptal olacak demektir.

Görüldüğü üzere “opsiyonlamak”, muhtemel artışlardan ya da düşüşlerden etkilenmemek için ya da onlardan kâr elde etmek için; fiyatları sabitlemek amacıyla kullanılan bir alım ya da satım hakkıdır.

Opsiyon Nedir? Opsiyon Ne Demek?

Opsiyon “nedir” sorusunun finansal olarak tanımına gelecek olursak:

- Finansal piyasalarda işlem gören emtia (gıda, enerji, sanayi ham maddeleri ve kıymetli maden gibi), hisse senetleri, vadeli işlem sözleşmeleri gibi yatırım araçları vardır.
- Fiyatı sürekli hareket halinde olan bu enstrümanlar üzerinde de geleceğe yönelik “düşüş” ya da “yükseliş” yönünde beklentiler oluşmaktadır.
- Bu beklentiye göre bir finansal enstrüman üzerinde, önceden belirlenen bir fiyat, miktar ve vadede, “alma” ya da “satma” hakkı veren işlemlere “opsiyon” denir.

Opsiyon Türleri

Opsiyonlar, işlemin türüne göre ikiye ayrılır. Bunlar alım ve satım opsiyonu olarak bilinir.
Alım (Call) Opsiyonu: Sözleşmeyi alan tarafa “kullanım hakkı” verir.
Satım (Put) Opsiyonu: Malı, kıymeti, finansal sözleşmeyi “satma yükümlülüğü” verir.

Kimler Opsiyon Alır? Kimler Opsiyon Satar?

Opsiyonda iki taraf söz konusudur. Bu tarafları ve yükümlülüklerini sıralayacak olursak;

1-Opsiyonu alan taraf: İşlem yapılan söz konusu mal, kıymet veya finansal varlığı, söz konusu vade bitiminde (ya da vade dolmadan) oluşan şartlara göre alma ya da satma hakkına sahip olur. Uzun (Long) taraf olarak da bilinen alan taraf, sadece prim öder. Bunun haricinde başka yükümlülük sahibi değildir ve dolayısıyla risk de taşımamaktadır.
2-Opsiyonu satan taraf: Şayet alıcı taraf, yapılan işlemden doğan hakkını kullanırsa; bu sözleşmede bulunan mal, kıymet ya da finansal varlığı almakla ya da satmakla yükümlüdür. Yani opsiyonda satan taraf, alıcı talep ederse, o opsiyon işleminin gereğini sağlamak durumundadır. Kısa (Short) Taraf olarak da bilinen satan taraf, yükümlülük altında bulunduğu için, aynı zamanda işlemden kaynaklanan riski de taşır

Opsiyon Primi Nedir?

Opsiyon sözleşmelerinde işlem yaparken, söz konusu mal, kıymet veya finansal varlığı “alma” ya da “satma” hakkı için bir bedel belirlenir. Kullanım hakkı da veren bu bedele “opsiyon primi” denir. Opsiyon primi ödenerek, bir sözleşmeye dair işlem gerçekleştirilebilir.

Opsiyon Kullanım Fiyatı Nedir?

Bir sözleşmeye konu olan finansal enstrümanın, vade sonunda (ya da vade beklenmeden, ilerideki bir tarihte) alma ya da satma üzerine mutabık kalınan fiyattır.

Opsiyon Çeşitleri

Opsiyonlar, vadesine göre iki çeşitlidir.

Amerikan tipi opsiyon nedir: Vadesi dolmadan, herhangi bir tarihte opsiyonu alan taraf tarafından kullanılabilen opsiyon türüdür.
Avrupa tipi opsiyon nedir: Sadece vade tarihi dolunca kullanılabilen opsiyon çeşididir.

Opsiyon İşlemi Nerede, Nasıl Yapılır?

Opsiyon işlemleri için Türkiye’de kurulu Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası (VİOP) bulunmaktadır. Bu piyasada endeks, parite, hisse senetleri ve bazı tarımsal emtialara yatırım yapılabilmektedir. Alım-satım yapmak için bir aracı kurumda hesap açtırmak gerekmektedir. VİOP bünyesindeki işlemlerde, özellikle hacim konusuna dikkat etmelidir.

Opsiyon İşlemlerinde Teminat

Opsiyon işlemlerinde “alıcı” taraf için teminat istenmez. Opsiyon satanlar için başlangıç teminatı talep edilir.

Opsiyon İşlemi Yaparken Bunlara Dikkat!

- Bir yatırımcı, örneğin bir emtianın ya da hissenin fiyatında yükseliş bekliyorsa; ya düşük bir fiyattan alım opsiyonuna ya da yüksek bir fiyattan satım opsiyonuna yatırım yapar.
- Bir yatırımcı, örneğin bir emtianın ya da hissenin fiyatında düşüş bekliyorsa; ya yüksek bir fiyattan satım opsiyonuna ya da düşük bir fiyattan alım opsiyonuna yatırım yapar.

Opsiyon Kâr- Zarar Hesaplama

1-) Satım Opsiyonlarında;

- Yatırım yapılan ürünün piyasada işlem gören son fiyatı, opsiyonun kullanım fiyatından küçükse; BU POZİYON KÂRDA

- Yatırım yapılan ürünün piyasada işlem gören son fiyatı, opsiyonun kullanım fiyatından büyükse; BU POZİYON ZARARDA
- Yatırım yapılan ürünün piyasada işlem gören son fiyatı, opsiyonun kullanım fiyatına eşit ise; BU POZİYON NÖTR

2-) Alım Opsiyonlarında;

- Yatırım yapılan ürünün piyasada işlem gören son fiyatı, opsiyonun kullanım fiyatından büyükse; BU POZİYON KÂRDA
- Yatırım yapılan ürünün piyasada işlem gören son fiyatı, opsiyonun kullanım fiyatından küçükse; BU POZİYON ZARARDA
- Yatırım yapılan ürünün piyasada işlem gören son fiyatı, opsiyonun kullanım fiyatına eşit ise; BU POZİYON NÖTR

Opsiyon Kâr - Zarar Örnek Hesaplama

Bir yatırımcının 90 dolar fiyat ile Brent petrol ürününe “alım” yönünde opsiyon işlemi açtığını varsayalım…
-Vade sonunda Brent Petrol 99 dolar olursa, söz konusu yatırımcı, 90 dolarda opsiyonladığı alım hakkını kullanarak, bu işlemden yüzde 10 kazanç elde eder.
-Vade sonunda Brent Petrol 81 dolar olursa, söz konusu işlemde karşı taraf, “satım” hakkını kullanır. Alıcı taraf bu işlemden yüzde 10 zarar elde eder.
-Fiyat düşüşü seçeneğinin gerçekleşmesi halinde satım hakkını kullanan taraf da, yine bu işlemden yüzde 10 kâra ulaşır.

Sosyal Medya'da Paylaş

Opsiyon Ne Demek?

Opsiyon Nedir? Opsiyon Ne Demek?

Opsiyon Türleri

Kimler Opsiyon Alır? Kimler Opsiyon Satar?

Opsiyon Primi Nedir?

Opsiyon Kullanım Fiyatı Nedir?

Opsiyon Çeşitleri

Opsiyon İşlemi Nerede, Nasıl Yapılır?

Opsiyon İşlemlerinde Teminat

Opsiyon işlemlerinde “alıcı” taraf için teminat istenmez. Opsiyon satanlar için başlangıç teminatı talep edilir.

Opsiyon İşlemi Yaparken Bunlara Dikkat!

Opsiyon Kâr- Zarar Hesaplama

Opsiyon Kâr - Zarar Örnek Hesaplama

İletişim

Yatırım İşlemleri

Hisse

Popüler Hisseler

Viop

Varant

Eğitim & Analiz

Hakkımızda