11 Nisan 2023
BIST 100 endeksi, Borsa İstanbul’da işlem gören en yüksek piyasa değerine sahip hisseleri göstermektedir. Borsadaki aşağı ve yukarı yönlü hareketler de BIST 100 endeksi üzerinden takip edilir. Kısacası BIST 100, küçük ve büyük ölçekli tüm yatırımcılar için düzenli olarak takip edilmesi gereken bir endeks olarak bilinmektedir. Bununla birlikte borsa endeksi ne demek konusunun yanı sıra “BIST100 endeksi nasıl hesaplanır?” konusu da merak edilmektedir.
BIST 100 hesaplama işleminde endekse dâhil edilen pay, zaman ve piyasa değeri gibi etkenlerle beraber değerlendirilmektedir. Borsa endeks hesaplamasında Et= Σ (Fit x Hit x Nit) / Bt formülü kullanılarak hesaplanır. Bununla birlikte söz konusu formülde yer alan değişkenlerin hangi anlamlara geldiği de kapsamlı bir şekilde aşağıdaki gibidir:
Formülde yer alan “t zamandaki” ifadesi; önceden belirlenen bir tarihi ifade etmektedir. Ayrıca ilgili formül incelendiğinde piyasa değeri diğerlerine göre yüksek olan bir payın, endeksi daha çok etkileyeceği görülmektedir. Bu sebeple BIST endeks hesaplamasındaki hisse senetlerinin ağırlığı %10 ile sınırlandırılır. Bu yazımızda, borsa endeksi ve BIST 100 hakkında merak edilenleri detaylı bir şekilde sizler ile paylaşacağız.
Borsa İstanbul’da işlem gören paylar, yılda dört defa gözden geçirilir. Böylece BIST 100 Endeksi’nde yer alacak olanlar belirlenebilir. Endeks seçimi, ulusal pazarda işlem gören şirketler ile kurumsal ürünler pazarında işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıkları arasından düzenlenir. Endekste yer alabilecek şirketlerin belirlenmesinde farklı etkenlerde aranmaktadır. Bu endekslerde görebileceğimiz işletmeler için temel etkenler, işlem hacimleri ve fiili dolaşımdaki payların piyasa değerleri olarak bilinmektedir. Bu nedenle hisse senetlerinin ortak performansının yatırımcılar tarafından takip edilebilmesi ve yatırımcıya yol göstermesi için hesaplanması gerekir.
Borsa endeksi, belirli hisse senetlerini içeren, bu hisse senetlerinin farklı ağırlıklarla hesaplanması sonucu bulunan bir değerdir. Her hissenin endeks değeri içerisindeki ağırlıkları farklılık gösterir.
Dünya’da işlem hacmi bakımından en aktif borsa endeksleri ise Dow Jones, Nasdaq, S&P500, Ftse ve Xetra Dax olarak sıralanır. Türkiye’de de Borsa İstanbul kapsamında birden fazla endeks mevcuttur. Borsa İstanbul’da en fazla işlemin gerçekleştiği endeks türleri; BİST 100 endeksi, BİST 30 endeksi ve BİST Bankacılık endeksi olarak bilinmektedir.
Borsa endeksleri, içerisinde bulunan mevcut hisselerin ağırlıklarına göre hesaplanır. Mesela, BIST100 endeksi içerisinde en aktif 100 adet hisse senedi bulundurur. Endeks içerisindeki bu hisseler belirli periyodlarla yenilenir. Ayrıca endeksten çıkarma veya endekse ekleme işlemlerini gerçekleştirmek de mümkündür. Bunun yanı sıra Borsa endeksleri, borsada işlem görmekte olan hisse senetlerinin fiyat ve getiri performanslarının ölçülmesi için oldukça önemlidir. Böylece hisse senetlerinin ve sektörlerin ekonomik performansının takip edilmesi de mümkün hale gelir.
Bu yazımızda BIST 100 endeksi nasıl hesaplanır ve borsa endeksi ne demek gibi konular hakkında çeşitli bilgiler sunduk.
