Parite Nedir? Türleri Nedir?

Uluslararası para piyasasını takip etmek ve para birimleri arasında geçişler yapmak onlarca kişinin ilgilendiği bir para kazanma yöntemidir. Bir ülkenin resmi para biriminin, başka bir ülkenin para birimi karşısındaki değerini ifade eden orana parite adı verilmektedir. Örnek olarak ABD'nin resmi para birimi olan Amerikan Dolarının, Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi para birimi olan Türk Lirası ile karşılaştırılması ile elde edilen parite USDTRY'dir.

Parite Nedir?

Parite döviz yatırımcılarının en sık duyduğu ekonomi terimidir. Dünya para birimleri arasındaki oranı güncel olarak bildirir.

Parite aynı zamandan kelime anlamı olarak eşitliği ifade etmektedir. İki farklı para biriminin üçüncü bir para birimi cinsinden ifade edilmesine yarayan bir kavram olarak yatırımcıların karşısına çıkar. Parite en yalın hali ile ülkelerin para birimlerinin birbirlerine olan oranını ifade eder. Para birimlerinin birbirlerine karşı değerini ifade etmede kullanılan parite hesabı oldukça basittir. 1 euronun kaç dolar olduğunun ifadesi EURUSD paritesi olarak ifade edilir. Parite çiftleri ise iki farklı para biriminin uluslararası para piyasasında kabul görmüş sembolleri kullanılarak oluşturulur. Parite çiftlerindeki ilk üç karakter baz alınan dövizi geri kalan son üç karakter de karşıt dövizi ifade edecek şekilde simgelenir. Örneğin EUR ve USD paritesi EURUSD olarak adlandırılır.

Türkiye’de yatırımcıların en çok aşina olduğu araç ise euro dolar (EURUSD) paritesidir denebilir. Parite nedir? sorusunun yanıtı en iyi şekilde türleri ve parite hesabı nasıl yapılır? konuları detaylandırılarak verilebilir.

Parite Nasıl Hesaplanır?

Parite hesabında bir baz döviz bir de karşıt döviz vardır. Hesap baz dövizin karşıt dövize bölünmesiyle bulunur. Parite çiftini oluşturan iki farklı para biriminden ilk üç karaktere denk gelen kısım baz para birimi olarak nitelendirilir. Baz para biriminden sonra yazılan diğer para birimi ise karşıt para birimi olarak ifade edilir. Parite, karşıt para biriminin baz para birimine bölünmesi sonucunda elde edilir. Örneğin euro dolar paritesi hesabında baz döviz euro, karşıt döviz ise dolardır.

Euro ve Dolar Pariteleri Nasıl Hesaplanır?

Euro/dolar paritesi hesabında doların 36,64 lira euronun ise 40,04 lira olduğu günlük kurda bölme işlemi yapılarak işlem yapılır.

40,04/36,64 = 1,09

EURUSD paritesi 1,09 olarak ortaya çıkar. Bu rakam ise yatırımcılara 1 euro ile 1,09 dolar alınabileceğini söyler.

Parite Türleri Nelerdir?

Ekonomist ve finansçıların beklenti, analiz ve yorumlarında sıklıkla geçen parite çeşitleri üçe ayrılır:

Majör parite

Majör parite hesabı yapılırken dünya genelinde en çok kullanılan ve ekonomisi diğer ülkelere kıyasla çok da değişken olmayan 7 ülkenin para birimi kullanılır. Bu 7 büyük para birimi kendi içlerinde oranlanarak majör parite bulunur.

İşte o 7 para birimi şunlardır:

Amerikan Doları (USD)
Euro (EUR)
İngiliz Sterlini (GBP)
Avustralya Doları (AUD)
Kanada Doları (CAD)
İsviçre Frangı (CHF)
Japon Yeni (JPY)

İngiliz Sterlini İsviçre Frangı Gbp/Chf paritesi de majör paritedir. Başka bir örnek olarak Japon Yeni, Kanada Doları Jpy/Cad veya euro sterlin (EURGBP) örnek olarak verilebilir.

Minör parite

Bahsi geçen 7 büyük para birimi ile bunlar dışında kalan ülke para birimlerinin oranı minör paritedir. Örneğin Euro/Türk Lirası paritesi EURTRY gibi.

Egzotik parite

Amerikan Doları, euro, İngiliz Sterlini, Avustralya Doları, Kanada Doları, İsviçre Frangı ve Japon Yeni para birimlerinin ikisinin ya da birinin kullanılmadığı oran hesabı egzotik parite olarak adlandırılır. Bir orana bakıldığında majör ya da minör parite olmaması oranın egzotik parite olduğunu gösterir.

Euro Dolar Paritesi Artarsa Ne Olur?

Dolar sabitken euro dolar paritesinin artması euronun değerlendiği anlamını taşır. Euronun değer kaybetmesi durumunda dolar sabitse veya artış gösteriyorsa euro dolar paritesi düşüş gösterecektir.

Pariteye Etki Eden Etkenler Nelerdir?

Pariteyi etkileyen en önemli faktör o para birimine duyulan taleptir. Talebin artması o ülkenin para birimini değerlendirirken talep azlığı paranın değerini düşürür.

Ülkelerin ekonomik göstergeleri pariteyi etkileyen faktörler arasında bulunur. Açıklanan Merkez Bankası verileri, toplantı sonuçları, büyüme göstergeleri, enflasyon ve işsizlik rakamları, siyasi belirsizlikler, açıklanan gümrük tarifeleri, alınan politik kararlar, coğrafi krizler ve savaşlar pariteleri etkiler. En büyük etki ise arz talep dengesinden gelir. Uluslararası para piyasasındaki katılımcıların yaptıkları işlemler pariteleri yakından etkiler. Farklı para birimlerine karşı olan arz ve talep, paritede değişiklik meydana getirir.

Ülkelerin ithalat ve ihracat rakamları da pariteyi etkileyen faktörlerdendir.

Türkiye büyük çoğunlukla ihracat işlemlerini euro cinsinden, ithalat işlemlerini ise dolar cinsinden gerçekleştirir. Bu durum ise Euro Dolar paritesinin Türkiye ekonomisi üzerinde önemli bir role sahip olduğunu bizlere gösterir. Dünya gündemi ve ülkelerin ekonomik gelişmelerini göz önünde bulundurarak parite işlemlerini rahatlıkla gerçekleştirebilmek mümkündür. Bunun için dünya gündemini ve ekonomisini etkileyecek olan olayları takip etmek faydalı olacaktır. Dünya ekonomisini etkileyecek olan toplantıları not edebilir, açıklanacak kararlara göre yatırım kararlarınızı yönetebilirsiniz. Finansal olayları yakından takip etmek için finansal okuryazarlığınızı geliştirecek eğitimler alabilirsiniz.

Parite ve Döviz Kuru Arasındaki Farklar Nedir?

Döviz kuru dünya ülkelerinin para birimlerinin ulusal para birimi karşılığıdır. Parite ise ulusal para birimi olsun olmasın iki ülke para birimi arasındaki oranı hesaplar.

Özetle dolar kuru 36,64 lirayken euro dolar paritesi -euro kuruna bağlı olarak değişmekle birlikte- 1,1 olabilir.

Bazı ekonomistler döviz kuru ve parite arasında bir fark olmadığını düşünerek pariteden döviz çifti olarak da bahsederler.

EURUSD Paritesi Neden Önemlidir?

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de en çok dikkat edilen parite Euro dolar paritesidir.

Türkiye’de bu önemin nedeni ihracatın genellikle euro cinsinden ve ithalatın çok büyük kısmının ise ABD Doları cinsinden gerçekleşmesi gösterilir. EUR/USD paritesi, dünya ekonomisindeki en güçlü iki para biriminin karşılaştırılması olduğu için küresel yatırımcılar tarafından yakından izlenir

Son olarak işlem yapılan parite ne olursa olsun, teknik analiz ve fiyat hareketlerinin dikkatli takibi, daha bilinçli kararlar alınmasını sağlar.